Nga Vogue
Ka diçka magjepsëse tek sheqeri në mëngjes. Trurit nuk i duhet kohë ta arsyetojë, është tashmë në gjysmë rruge drejt frigoriferit. Për shumë prej nesh, dëshira për sheqer vjen madje para kafesë: biskota me çajin matcha, tost me reçel, ose ai tundimi për të mbaruar kutinë e drithërave përpara orës 8 të mëngjesit.
Por këto dëshira nuk janë vetëm çështje emocionale apo zakoni, janë biologjike. Kuptimi i asaj që ndodh “pas kuintave”, ndërsa je ende përgjumur, mund të ndihmojë të riformatosh trupin dhe mendjen pa hequr dorë nga shija apo kënaqësia.
Hormoni i stresit, kortizoli, rritet natyrshëm midis orës 6:00 dhe 9:00 të mëngjesit, si pjesë e ritmit të trupit të quajtur cirkadian. Ai ndihmon të zgjohesh e të ndihesh i zgjuar, por gjithashtu rrit përkohësisht nivelin e glukozës në gjak. Arsyeja? Kortizoli stimulon prodhimin e glukozës në mëlçi për të ushqyer trurin pas një nate pa ushqim.
Ky efekt zgjat pak. Nëse nuk ha shpejt pas zgjimit, niveli i sheqerit bie, ndërsa insulina hyn në veprim. Ky rënie sjell lodhje, nervozizëm dhe, natyrshëm, dëshirën për sheqer burimi më i shpejtë i energjisë që truri njeh.
Një studim i vitit 2021 tregoi se kortizoli jo vetëm rrit oreksin, por edhe ndikon në mënyrën si përjetojmë shijen dhe shpërblimin nga ushqimi, duke na shtyrë drejt ushqimeve të pasura me kalori dhe karbohidrate të rafinuara veçanërisht kur jemi nën stres ose kur kemi fjetur keq.
Truri, kur është nën ndikimin e kortizolit, favorizon glukozën. Një tjetër studim tregoi se stresi dhe kortizoli i lartë rrisin kërkimin për ushqime energjike si sheqeri.
Ky është një mekanizëm mbijetese evolucionar: truri përgatitet për “kërcënime” duke kërkuar energji të menjëhershme.
Me fjalë të tjera: pastiçoja jote e mëngjesit është një reagim emergjent.
Çfarë të hash në vend të kësaj (pa pasur rënie energjie më vonë)
Nuk ke pse ta heqësh sheqerin krejtësisht. Por nëse stabilizon nivelin e glukozës herët në mëngjes, shmang dëshirat e papritura dhe ndihesh më i qëndrueshëm gjatë ditës.
Ha brenda 30–60 minutave pas zgjimit
Një mëngjes me proteina, yndyra të shëndetshme dhe fibra (p.sh. vezë me bukë të thartë dhe avokado, ose kos grek me arra) redukton ngritjen e menjëhershme të glukozës dhe të mban i ngopur më gjatë.
Pi kafen pas ushqimit, jo para
Kafeina nxit më shumë kortizol. Kafeja me stomak bosh mund të përkeqësojë ciklin e “ngritjes dhe rënies”, sidomos tek gratë me ankth ose probleme tretjeje.
Pastro trupin me ujë përpara sheqerit
Dehidratimi mund të duket si urie. Pi një gotë ujë (ose ujë kokosi) përpara çdo vakti të ëmbël.
Nëse ha tost, fruta apo drithëra, kombinoji me proteina ose yndyrë (p.sh. gjalpë bajameje ose një vezë të zier). Kjo ngadalëson përthithjen e sheqerit në gjak.
Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH), sasia e rekomanduar është 25 gramë në ditë rreth dy lugë gjelle sheqer industrial.
Nëse ke diabet tip 2 apo rezistencë ndaj insulinës, duhet të kufizosh sa më shumë sheqerin e shtuar.
