Librat që marrin frymë

Në Holandë, në disa qytete si Amsterdam, Utrecht dhe Rotterdam, bibliotekat nuk ruajnë vetëm libra në rafte – ato ruajnë njerëz.

Në të ashtuquajturën “Human Library” (Biblioteka Njerëzore), vizitorët nuk lexojnë faqe, por dëgjojnë jetë.

Në vend që të huazosh një libër, mund të “marrësh hua” një person për 30 deri në 60 minuta, për t’u ulur përballë tij dhe për të dëgjuar historinë e tij të vërtetë – pa filtra, pa paragjykime, pa tituj.

Si lindi ideja

Koncepti “Human Library” u krijua fillimisht në Danimarkë në vitin 2000, por në Holandë mori një formë të veçantë shoqërore, duke u bërë pjesë e bibliotekave publike dhe universiteteve.

Qëllimi është i thjeshtë, por i thellë: të luftojë paragjykimet përmes dialogut personal.

“Librat njerëzorë” janë individë që përfaqësojnë grupe shpesh të gjykuara ose të keqkuptuara — persona me histori emigrimi, orientime të ndryshme, aftësi ndryshe, profesionistë që kanë përjetuar trauma apo transformime të mëdha.

Në vend që të flitet për ta, këtu flitet me ta. Dhe ky është ndryshimi i madh.

Si funksionon “huazimi”

Procesi është i ngjashëm me marrjen e një libri:

Vizitori hyn në bibliotekë dhe sheh një katalog njerëzor, ku çdo “libër” ka një titull intrigues: “Ish-i burgosur”, “Transgjinore”, “Imigrant nga Siria”, “I mbijetuar nga kanceri”, “Polici gay”, “Refugjat ekonomik”,

“Person me çrregullim bipolar”.

Zgjedh “librin” që dëshiron të “lexojë”.

Ulët përballë tij në një hapësirë të qetë dhe fillon biseda.

Nuk ka kamera, nuk ka publik — vetëm dy njerëz që ndajnë një copëz jete.

Dialog në vend të paragjykimit

Ajo që ndodh më pas është shpesh tronditëse në mënyrën më të bukur.

Vizitorët zbulojnë se njeriu që mendohej “i ndryshëm” në fakt ndan të njëjtat frikëra, ëndrra dhe ndjenja.

Në këto biseda, një paragjykim bie çdo herë – sepse kur njeh fytyrën e një “etikete”, ajo pushon së qeni etikete.

Një nga organizatoret e bibliotekës njerëzore në Amsterdam thotë:

“Kur lexon një njeri, nuk mëson vetëm për të, por edhe për veten.”

Një hap drejt empatisë kolektive

Në Holandë, “Human Library” është kthyer në mjet edukimi emocional, veçanërisht në shkolla dhe universitete.

Nxënësit dhe studentët mësojnë të dëgjojnë pa gjykuar, të bëjnë pyetje me ndjeshmëri dhe të kuptojnë sa e thellë është fuqia e historisë personale.

Projekti është përhapur tashmë në më shumë se 80 vende të botës, duke u bërë një lëvizje globale për të ndërtuar ura, jo mure.

Një bibliotekë që ndryshon zemrën

Në një botë të mbingarkuar me opinione, “Human Library” është një ftesë për heshtje, dëgjim dhe njerëzi.

Ajo na kujton se çdo njeri është një roman i gjallë – me kapituj dhimbjeje, shprese, humbjeje dhe rilindjeje.

Nuk ka nevojë për kopertina apo përkufizime – mjafton guximi për të dëgjuar.

Biblioteka njerëzore në Holandë nuk është thjesht projekt kulturor – është një akt civilizues.

Në vend që të kërkojmë përgjigje në algoritme apo rrjete sociale, ajo na kthen te biseda njerëzore si formë njohjeje dhe shërimi.

Sepse ndoshta mënyra më e mirë për të kuptuar botën nuk është të lexosh më shumë libra – por të lexosh më shumë njerëz.

Photo by Haberdoedas Photography: https://www.pexels.com/photo/cozy-library-cafe-with-books-and-seating-32445699/