Mungonte vetëm një “po” i madh përpara se të bëhej zyrtare, dhe të mërkurën 10 dhjetor 2025, ajo erdhi: kuzhina italiane është shpallur pasuri universale e UNESCO-s. Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë ka miratuar zyrtarisht përfshirjen e kuzhinës italiane në listën e trashëgimisë kulturore jomateriale, duke i dhënë njohjen që meritonte prej kohësh. Një vendim që vjen pas një rruge të gjatë burokratike, nisur në vitin 2023, por që thjesht vë bardh mbi të zezë diçka që, ndoshta, e kemi ditur që kur kemi lindur: se si kuzhina italiane ka pak të krahasueshme në botë.
Dhe nuk e kemi fjalën vetëm për pjatat dhe produktet. As vetëm për të famshmen dietë mesdhetare, apo për larmishmërinë e jashtëzakonshme që çdo rajon i Italisë u ofron banorëve dhe vizitorëve të vet. Këtu po flasim për zakone dhe kohë, për diçka që nuk matet dot thjesht me pika të PBB-së apo me pak rreshta. Për ato tryeza të pafundme familjare, apo darka të rëndësishme me njerëzit e zemrës. Për drekën e punës apo për një snack në baret e lagjes. Në tavolina dhe në pjata kemi njohur historinë tonë. Të qyteteve ku kemi kaluar rastësisht, apo të rrënjëve tona. Falë recetave, shpesh të trashëguara, shpesh të rishpikura, që si një pishtar olimpik janë kaluar dorë më dorë, gojë më gojë.
Janë pak gjëra me të cilat mund të bësh shaka me italianët. Një prej tyre është kuzhina. Një rigorozitet pothuajse religjioz, me pak rregulla bazë: pasta “al dente”, pica pa ananas, tryeza e mbushur me njerëz. Ashtu siç ka ndodhur në pafund raste, duke bërë për vete edhe ata që e vizitojnë Italinë vetëm për pushime. Qoftë mishngrënës, vegjetarian apo vegan. Ka diçka për çdo shije, kudo, qoftë para një barbekjuje, një rizotoje të kremozuar apo një polente. Nga trattoritë te baret, nga osteritë te paninotekat.
