Ndjenja e fajit dhe prirja për t’u shqetësuar më shumë seç duhet na shtyjnë të fokusohemi te jashtë vetes, më shumë sesa te vetja. Kështu, nevojat tona bazike “burgosen” dhe rrezikojmë të humbasim ekuilibrin, deri në pikën që të hyjmë në deficit energjie, emocional e fizik. Prandaj ia vlen ta kujtojmë shpesh sa e rëndësishme është të mbajmë nën vëzhgim nevojat tona themelore.

Sa i rëndësishëm është pushimi?
Ndër strategjitë më të thjeshta e më të dobishme për të ulur reagimet ndaj stresit janë: të kesh një rrjet mbështetës social, të bësh aktivitet fizik rregullisht dhe të flesh mjaftueshëm natën. Por pushimi nuk është vetëm gjumë. Ai ka shumë forma, dhe synon rikuperimin psiko-fizik.

Jo të gjitha nevojat kanë të njëjtën peshë, por për të mos rënë në një lodhje “kronike” duhet të dëgjojmë “termometrin” tonë të brendshëm: sa mund të japim ende emocionalisht, ku jemi duke u harxhuar dhe pse pushimi është themelor për një stil jete të shëndetshëm.

Megjithatë, jo gjithmonë ia dalim t’i japim vetes një sasi të mjaftueshme çlodhjeje, edhe kur e ndiejmë që kemi nevojë. Shumë njerëz e përjetojnë: je i lodhur, por s’arrin të ndalesh. Pastaj, lodhja thellohet ose nuk rikuperohesh shpejt edhe nga “gjëra të vogla” (një virozë, një stres i papritur, një pengesë e përditshme). Shpesh sepse merremi më shumë me të tjerët sesa me veten, duke neglizhuar një nevojë bazike.

Çfarë fshihet pas kësaj prirjeje?
Nuk është e lehtë të mbash njëkohësisht dy detyra: të kujdesesh si duhet për veten dhe të jesh i/e vëmendshme për njerëzit që do, sidomos kur mirëqenia e njerëzve më të brishtë varet edhe nga prania jote. Por kur përqendrimi te nevojat e të tjerëve bëhet konstant dhe i tepruar, deri në vetëshmangie, mund të jetë një sinjal që ia vlen të shihet më nga afër. Disa tregues të zakonshëm janë:

Prani e fortë e ndjenjës së fajit, që formëson sjelljen: ndihesh fajtor/e sa herë bën diçka për veten ose kur nuk bën diçka “të dobishme” për të tjerët.

Njohje e dobët e nevojave personale, që të çon të lësh pas dore atë që realisht të bën mirë, deri në humbje të kontaktit me emocionet madje edhe me sinjalet fizike.

Vështirësi për të kërkuar ndihmë, sepse mendon se duhet gjithmonë t’ia dalësh vetë; krijohet një prirje për të dhënë më shumë se për të marrë, dhe me kohë ndihesh gjithnjë e më pak i/e parë dhe i/e lidhur me të tjerët.
Kur faji është “i shëndetshëm” dhe kur bëhet problem?

Ndjenja e fajit ndikon shumë në marrëdhëniet dhe sjelljet tona, sepse na shtyn të mos shkelim norma dhe të mos zhgënjejmë pritshmëritë e të tjerëve. Kjo mund të ketë edhe anë pozitive: kur pranojmë gabimet, marrim përgjegjësi dhe përpiqemi të riparojmë dëmin; faji mund të forcojë vlerat që na mbajnë bashkë dhe na bën të vetëdijshëm kur na ka munguar empatia.

Por kur faji bëhet i ngurtë, i përhapur dhe i pamodulueshëm, ai mund të të shtyjë drejt sjelljeve “të detyruara”, shpesh kundërproduktive: vetë-sabotim, vetë-ndëshkim, ose veprime që i bën vetëm për t’i shpëtuar ndjesisë së fajit.

A mund të ndryshohet kjo prirje?
Po, dhe hapi i parë është të kuptosh që je duke u udhëhequr nga faji. Ky vetëdijësim është i rëndësishëm, sepse ndikon në atë që bën për veten, si prish ekuilibrin e disa marrëdhënieve dhe si i mban “të kyçura” nevojat e tua.

Të vësh pak vëmendje te kufijtë e tu nuk të bën njeri të keq. Përkundrazi: të ndihmon të mos ndihesh “në rregull” nga jashtë, por bosh nga brenda.

Krahas këtij vështrimi të ri, vjen edhe një kthim te trupi: bezditë e vogla, shenjat e lodhjes, tensioni janë sinjale. Edhe disa minuta në ditë vetëvëzhgim ose qetësim i vetëdijshëm mund të të rikthejnë kontaktin me pyetjen më të thjeshtë dhe më të rëndësishme: si jam vërtet, tani?