‘Jeta shpirtërore’, një histori që denoncon të gjitha veset e pushtetit

Titulli: Jeta shpirtërore

Titulli në origjinal:

La vita interiore

Autor: Alberto Moravia

Përktheu: Aida Baro

Zhanri: Roman

Data e botimit: tetor, 2022

Numri i faqeve: 430

Çmimi: 1500 lekë

 

Libri me një fjali

Një roman, që denoncon të gjitha veset dhe palavitë e një klase pushteti në  dukje elitare, por krejtësisht e zvetënuar.

Informacion i përgjithshëm rreth librit

Dezideria, e bukur, e re dhe pamëshirshme është vajza e birësuar e Violës, një  borgjezeje të pasur romane, por tërësisht të shthurur moralisht dhe seksualisht.

Romani zhvillohet si një intervistë e gjatë, ku një personazh i quajtur “Unë”, që mund të interpretohet si gazetar, psikolog, shkrimtar, interviston Deziderian, duke e ngacmuar me pyetje në dukje të thjeshta mbi jetën e saj, por nga ana tjetër duke nxjerrë në pah rrënimin e vërtetë të vlerave shoqërore.

Vajza rrëfen historinë e jetës së saj që nga fëmijëria e hershme me një qartësi dhe sinqeritet të skajshëm, rebelimin e saj ndaj familjes, klasës dhe shoqërisë, së cilës i përket jo për shkak të lindjes. E shtyrë nga një Zë i brendshëm, nga shpirti i revoltës, i cili do t’i imponohet përmes një “plani për shkelje dhe përdhosje” të të gjitha të ashtuquajturave vlera borgjeze, ajo nuk ngurron të ndërmarrë hapa të guximshëm që do ta shpien drejt prostitucionit, orgjisë, komplotit të rrëmbimit, grabitjes dhe incestit. Dezideria magjepset nga ideja e revolucionit, por jo thjesht nga ajo e një revolucioni të ngushtë politik, por diçka që do të fshijë hipokrizinë e rendit shoqëror ekzistues.

Romani zhvillohet si një intervistë e gjatë, ku një personazh i quajtur “Unë”, që mund të interpretohet si gazetar, psikolog, shkrimtar, interviston Deziderian duke e ngacmuar me pyetje në dukje të thjeshta mbi jetën e saj, por nga ana tjetër duke nxjerrë në pah rrënimin e vërtetë të vlerave shoqërore.

I botuar më 1978, “Jeta shpirtërore” ngjalli reagime të shumta negative te kritika italiane e asaj kohe. Shoqërimi i saj me prostituta, tutorë dhe zhigolo të klasës së mesme, që maskohen si revolucionarë, zhytur në afera seksiste e kthejnë në një lloj udhëtimi ekzistencialist e madje nihilist gjithë jetën e saj.

Kritika

Moravia është [...] një kombinim i rrallë i qëllimit moral dhe integritetit artistik, gjë që e ka vendosur atë ndër shkrimtarët më të mirë të Europës.

The Guardian

Ta akuzosh Moravian (i cili i ka idetë shumë të kthjellëta) për vuajerizëm do të thotë ta keqkuptosh profesionin e tij. Paralelizmi mes anormalitetit të shtratit dhe perversioneve të ndërgjegjes shoqërore e politike është më se i qartë.

Die Zeit

Një libër me të cilin vështirë se mund të ndihesh rehat, veçanërisht për faktin se skenat kyçe socio-seksuale, me një grotesk të vetëdeklaruar, kanë pak të ngjarë të jenë të besueshme. Megjithatë, pavarësisht teprimeve dhe lapërdhive të rastit (si përherë, erotizmi i Moravia-s e mbush kupën dhe derdhet), këtu bëhet fjalë për një frymë të mirëfilltë hetuese, të pastër, në stilin e de Sadit.

Me sa duket, fryma e kohës, për Moravian, është një frymë psikopatologjike, kufijtë e jashtëm të së cilës ai i gjurmon në këtë libër ngjethës, cingërisës e të makthshëm.

Kirkus Reviews

Moravia mbetet një nga poetët më të butë dhe më argëtues të limontisë së shekullit të njëzetë, të mërzisë gjeniale të krijuar nga triumfi i materializmit mbi vlerat njerëzore.

Boston Review

Si në shumë romane të tjera të Moravia-s, personazhi i saj kryesor është një grua, veprimi i saj ka të bëjë me ndotjen e seksit nga paraja, politika, faji dhe hakmarrja - ose anasjelltas. [...] Në veprën e Moravia-s, konturet e mprehta dhe ngjyrat kryesore fshehin dhunën e brendshme që të sjell ndër mend dramat e Pirandello-s.

The New York Review

Teksa rilexoj “Jeta shpirtërore”, të botuar së pari më 1978, më lind pyetja se a janë romanet e sotme në lartësinë e atyre të dikurshmeve. Gjendemi përpara një romani zbavitës, që flet për seksin në mënyrë zbavitëse. Gjë e rrallë.

Corriere della sera

Autori

Alberto Moravia konsiderohet një prej shkrimtarëve më të mëdhenj italianë të shekullit XX. Ndër të tjera ishte dramaturg, gazetar, skenarist dhe kritik i kinematografisë. Ai njihet si nismëtari i romanit borgjez, përmes të cilit, si mjeshtër i mprehtësisë, thjeshtësisë dhe elegancës stilistike, ka eksploruar pa fund temat e tëhuajzimit shoqëror, duke nxjerrë në pah hipokrizinë, materializmin dhe varfërinë morale të epokës së tij. Në këtë kuptim, puna e tij të shpie në forma realizmi të pasura me kthjelltësi racionale, krizën ekzistenciale të borgjezisë që ka përshkuar vitet e fashizmit dhe të pasluftës, duke gërshetuar vazhdimisht subjektivitetin me objektivitetin.

Romanet e tij shpesh janë ekranizuar nga regjisorë të njohur si Bernardo Bertoluci, Jean-Luc Godard, Vittorio De Sicca, Luigi Zampa, Cedric Kahn etj.

Fragmente nga libri

1) Moralisti është ai që urren vetveten te të tjerët, që dënon vetveten te të tjerët, që vret vetveten te të tjerët. Veten e fal, por pikërisht për këtë, nuk i fal të tjerët.

2) Unë: Pasuria nuk është karakter individual. Dezideria: Tek ajo, po. Mbi të gjitha, ishte e pasur. Si gra të tjera që, mbi të gjitha, janë brune apo bionde, ajo ishte mbi të gjitha e pasur.

Unë: Ishte shumë e pasur?

Dezideria: Po, e krimbur në parà; por nuk është kjo çështja.

Unë: Cila është?

Dezideria: Ishte “vetëm” e pasur.

3) Sipas Zërit, prona ishte një institucion që shfuqizohej pikërisht nga vjedhja. Shkurt, Zëri donte që ligjeve, normave, institucioneve, zakoneve, rregullave, ndalimeve dhe tabuve të moralit, t’u kundërpërgjigjesha me po aq shkelje e përdhosje. [...] Vijova në të njëjtën mënyrë duke shkruar në të majtë vlerën, le të themi, pozitive, kurse në të djathtë, mohimin e asaj vlere. Kështu: fe – pafe; dashuri –prostitucion; kulturë – mohim i kulturës; respektim i jetës njerëzore –vrasje.

4) Unë: Do të thuash që boshti i jetës së saj ishte e bija e birësuar dhe fakti që i përkiste shoqërisë romane?

Dezideria: Gabohesh sërish, boshti i jetës së saj ishte erotizmi.

5) Ja pra, fundja, edhe ti ke ndërgjegje, ndoshta të groposur nën një mal me mut, por prapë je i ndërgjegjshëm që je i zvetënuar gjer në palcë dhe meqë e di, dëshiron të vdesësh, të mos ekzistosh më, të kthehesh ai që ishe para se të lindje, domethënë një fetus, një embrion, një hiç.

6) E pra, unë e kam inatin me gratë, po, me të gjitha gratë, pa përjashtim, të gjitha kurva që në djep, që në shtëpi hiqen si të përmbajtura, serioze, të bindura ndaj prindërve, të nënshtruara ndaj të fejuarit, besnike ndaj burrave dhe mjerë kush ua vë në dyshim; mirëpo, pastaj, kur, me hir a me pahir, binden që të vijnë këtu, atëherë zgjidhen nga zinxhirët e s’mbahen fare dhe i vërsulen mashkullit si të uritura dhe, shkurt muhabetit, u del në shesh natyra e tyre e vërtetë e cila është, siç thashë dhe më lart, që të jenë kurva deri në thelb të shpirtit.