Ky artikull tregon si ta bësh “mbeturinën” ushqimore pjesë të qëndrueshme të kuzhinës: duke shfrytëzuar lëkurat, bishtat, kockat, gjethet dhe pjesët që shpesh hidhen, për të nxjerrë shije, vlera ushqimore dhe receta kreative. Qasja është e thjeshtë: ruaje, transformoje dhe përdore—para se të mendosh për hedhje. Ja si ta bësh në praktikë.

Një nga bazat më të fuqishme është buka e vjetër: copëtoje, thahe në furrë dhe bluaj për të bërë breadcrumbs ose croutons. Ato përdoren për gjellëra, mbulesa për peshk/mish, ose si shtresë krokante. Pjesët e thella të bukës mund të bëhen “pain perdu” të lehtë për mëngjes ose biskota të thjeshta me pak mjaltë dhe arrë.

Lëkurat dhe bishtat e perimeve nuk janë të padobishme—mbledhini në një qese në frigorifer ose ngrirë për të bërë kubëra bazë. Nga lëkurat e karotës, qepëve, selinos, rrënjëve të majdanozit, pjesët e brendshme të domateve dhe gjethet e brokolit mund të zihet një stock i pasur bimore që zëvendëson zgjatjet e gatimit me shije artificiale. Po ashtu, stilet e lakrës/kale mund të përdoren për pesto (i bluaj me arra, hudhër, djathë dhe vaj ulliri) ose të shoqërohen lehtë në tigan me pak limon dhe kripë si garniturë.

Kockat, bishtat e mishit dhe lëkurat e pulës bëjnë bazë perfekte për supa dhe broths. I mbani në ngrirje deri sa të keni një tas të plotë “scrap” dhe i zini ngadalë me barishte, piper të zi dhe një tërfil për një lëng që i jep thellësi çdo gjelleje. Yndyrnat e nxjerra (p.sh. nga lëkurat e pulës) mund të përdoren si “fat rendering” për skuqje me shije ose për të shtuar aromë në perime të pjekura.

Lëkurat e agrumeve (pa pjesën e bardhë shumë të hidhur) përdoren për zest, candied peel, si bazë për syrups, infuzione ujore ose si shtesë në ëmbëlsira dhe salca. Përzier me pak sheqer dhe tharë, bëhen garniturë, ose hidhen në çaj për aromë. Edhe bërthamat dhe bërthamat e frutave si gjoksat e mollës ose bërthamat e dardhës mund të ziehen për një xhelë të lehtë me kanellë.

Gjethet që shpesh hidhen—si gjethet e panxharit, lëkurat e karrotës, maja e fletëve të rrushit—mund të shtohen në sallata, të pjekura me pak vaj ose të përziera me brumin e bukës për “green muffins” ose petulla. Po ashtu, arrat që kanë filluar të plaken mund të skuqen dhe të përdoren si topping aromatik, duke marrë shije të reja.

Përdorni mbetje drithërash dhe orizi për “fried rice”, patties me përbërës të kombinuar (me perime, vezë, erëza), ose për të bërë “porridge” me fruta të thata. Kjo shfrytëzon çdo grimcë që ka mbetur pa e hedhur. Madje edhe mbetjet e kafesë mund të përdoren për të shtuar thellësi në marinada të errëta ose në përzierje për lyerje të bukës së zezë (duke e përdorur me masë, pasi nuk është për konsum të drejtpërdrejtë si ingredient kryesor).

Një praktikë e fuqishme është “scrap bag” në ngrirje: mbledh secilën pjesë ushqimi që do të hidhej (pasi e shpëlani ose hiqni pjesët e prishura), dhe kur grumbullohen mjaftueshëm, përdorni për stock, supa, pure ose konservim. Kjo ju mban të organizuar dhe ju kuron kohë. Gjithashtu, fermentimi i disa mbetjeve (si lëkurat e perimeve me kripë) mund të krijojë garnitura probiotike dhe të shijshme pa e hedhur asgjë.

Për të mos rrezikuar sigurinë ushqimore, gjithmonë kontrolloni për myk apo erë të keqe para përdorimit, shmangni pjesët që janë krejtësisht të prishura dhe ruani në mënyrë të shpejtë (frigorifer për përdorim afatshkurtër, ngrirje për më vonë). Komposti është shkalla e fundit—nëse një pjesë nuk shërben më për ushqim, vetëm atëherë ktheje në tokë.

Transformimi i mbetjeve në vlera të reja jo vetëm kursen para, por edhe pasuron tryezën me shije të thella dhe karakter. Kur e adoptosh si rutinë, “asgjë nuk hidhet” bëhet filozofi kuzhine: një mënyrë e zgjuar, kreative dhe e qëndrueshme për të gatuar.

Photo Credits (Ella Olsson):

https://www.pexels.com/photo/top-view-of-food-1640772/