Rrotullohesh në shtrat, kthen jastëkun, mbyll sytë… dhe prapë truri s’ndalet. Një milion mendime të vogla të zënë natën: çfarë do gatuash nesër, një projekt pune, afatet, faturat, telefonatat, një darkë që s’e ke organizuar ende… Në këto raste, një metodë që po bëhet virale quhet 'cognitive shuffling' dhe synon të të ndihmojë të biesh në gjumë më shpejt sidomos kur ke një “tru hiperaktiv” në orët e vona.

Çfarë është “cognitive shuffling”?
Në thelb, është një mënyrë për të shkëputur mendjen nga mendimet e thella/stresuese duke e çuar vëmendjen te mendime të rastësishme.

“Praktikisht, i shpërqendroni nga zhurma dhe kaosi në mendje duke kaluar nga mendimi i thellë te mendimi i rastësishëm,” shpjegon për Women’s Health doktoresha Sara Benjamin, drejtoreshë mjekësore e Johns Hopkins Sleep Disorders Center. Metoda bazohet te vizualizimi i imazheve të rastësishme, njëra pas tjetrës, për ta “ulur” aktivitetin mendor dhe për ta çuar trurin në atë gjendje të zbehtë para gjumit.

Shembull: imagjino që mban në dorë sheqer pambuku në një park -pastaj imagjino veten në një thes gjumi në kamping -pastaj duke duke luajtur në park. Pa lidhje mes tyre. Pa histori. Vetëm imazhe.

Ideja është të imitohen ato “copëza” mendimesh që zakonisht i kemi pak çaste para se të flemë.

Nga vjen kjo teknikë?
Sipas Women’s Health, koncepti i erdhi në mendje shkencëtarit kognitiv Luc P. Beaudoin qysh në vitin 1989 kur ishte student dhe vuante nga pagjumësia; ndërsa rreth vitit 2009 filloi ta studionte teknikën në mënyrë më formale.

Një nga studimet e tij (i prezantuar në 2016 në një konferencë të përbashkët të American Academy of Sleep Medicine dhe Sleep Research Society) raportoi përmirësime premtuese në cilësinë e gjumit dhe ulje të “ngacmimit” para gjumit te pjesëmarrësit që bënë një ushtrim të quajtur Serial Diverse Imagining Task (SDIT). Studimi ishte i vogël (154 studentë universitarë, shumica gra), por tregoi një sinjal pozitiv.

A funksionon vërtet?
Ekspertët theksojnë se efektiviteti i “cognitive shuffling” mbetet kryesisht teorik dhe nevojiten më shumë kërkime. Megjithatë, ata thonë se ka logjikë psikologjike pas tij dhe se është i afërt me metoda që njihen si të dobishme.

Disa e krahasojnë me Terapinë Kognitive-Biheviorale (CBT), e cila përdoret edhe për pagjumësinë: ideja është të ndryshosh mënyrën si truri kapet pas mendimeve që të mbajnë zgjuar.
Gjithashtu, është afër me yoga nidra, ku e skanon trupin me mendje dhe qetëson sistemin nervor, duke e kaluar trupin nga “alarm” në “qetësi”.
Sipas specialistes së gjumit Fariha Abbasi-Feinberg (zëdhënëse e American Academy of Sleep Medicine), nuk ka ndonjë dëm ta provosh: është thjesht një mënyrë për t’u fokusuar te diçka tjetër që mund të ndërpresë modelet e mendimeve.

Si ta provosh: hapat praktikë (siç e sugjerojnë ekspertët)
1) Ndiq një “rregull” fjalësh
Që të mos humbasësh në një rrëfim të gjatë, ekspertët sugjerojnë të rrish te një kornizë e thjeshtë. Beaudoin thotë: zgjidh një shkronjë (p.sh. “P”) dhe mendo sa më shumë fjalë që fillojnë me atë shkronjë, pastaj kalo te një shkronjë tjetër. Qëllimi është “fragmentimi i kuptimit” truri do kuptim, por ti i jep copëza.

2) Mos e mendo vetëm fjalën, bëje imazh
Jo thjesht “qen”, por imagjino qenin duke sjellë topin, duke kafshuar lodrën, ose të mbledhur në shtrat. Benjamin shpjegon se vizualizimi e ngadalëson mendjen, sepse kërkon “fjalën + figurën”.

3) Fut veten në skenë
Për të marrë më shumë efekt, imagjinoje veten si personazhi kryesor. Jo “kokoshka”, por “ti pas banakut të kinemasë duke mbushur kokoshkat”.

4) Kur duhet të kërkosh ndihmë
Nëse problemet e gjumit janë të shpeshta dhe ndikojnë në përqendrim, punë, marrëdhënie apo edhe në drejtimin e makinës, ekspertët këshillojnë të flasësh me mjekun e familjes dhe, nëse duhet, me një specialist të certifikuar të gjumit.