Ka disa të vërteta që i dimë të gjithë, por i shtyjmë mënjanë sepse është më e lehtë të shpërqendrohemi: një episod tjetër, një “scroll” tjetër, një orë tjetër e humbur në rrjete. Pikërisht këtë paradoks sjell në vëmendje një lajm i publikuar nga Reuters dhe i ripërpunuar nga media të mëdha: Meta kishte të dhëna të brendshme që tregonin se të largoheshe nga Facebook-u mund të të bënte të ndiheshe më mirë emocionalisht, por studimi nuk u bë publik dhe u ndërpre.

Sipas artikullit, një pjesë e madhe e asaj që dimë sot për “brendësinë” e Meta-s lidhet me Frances Haugen, ish-punonjëse e Facebook, e cila në vitin 2021 u identifikua si “whistleblower” dhe i dha dritë dokumenteve të brendshme të publikuara nga Wall Street Journal. Ato ngritën shqetësimin se kompania, në disa raste, kishte vendosur interesin e fitimit përpara mbrojtjes së përdoruesve dhe luftës ndaj dezinformimit, edhe kur e dinte se kishte pasoja.

Në një intervistë televizive, Haugen ka theksuar se brenda kompanisë, sipas saj, përsëritej i njëjti konflikt: çfarë ishte e mirë për njerëzit përplasej me çfarë ishte e mirë për biznesin, dhe shpesh zgjidhej opsioni i dytë.

Instagram dhe adoleshentët: rreziku i njohur, korrigjim i pamjaftueshëm
Një tjetër pikë e fortë e debatit mbetet ndikimi psikologjik i Instagram-it tek adoleshentët. Sipas raportimeve të lidhura me dokumentet e brendshme, kompania kishte analizuar efektet, kishte parë rezultate problematike, por pa një ndryshim të dukshëm në thelb.

Ndërkohë, në SHBA po zhvillohet edhe një betejë ligjore e madhe: një firmë ligjore ka bashkuar qindra ankesa (nga prindër dhe distrikte shkollore) që akuzojnë kompaninë për kontrolle prindërore joefektive, masa sigurie të dobëta dhe mekanizma që nxisin varësi përmes logjikës së “pëlqimeve” dhe ndjekësve.

Në qendër të lajmit të Reuters qëndron një kërkim i brendshëm i vitit 2020, me emrin e koduar “Project Mercury”, realizuar në bashkëpunim me Nielsen. Synimi ishte të kuptohej se çfarë i ndodh përdoruesit kur e ndërpret Facebook-un.

Rezultati kryesor, sipas dokumenteve të cituara: personat që e lanë Facebook-un për një javë raportuan ulje të ndjenjave të depresionit, ankthit, vetmisë dhe krahasimit social. Me pak fjalë: një pauzë e shkurtër nga platforma dukej se lidhej me një gjendje emocionale më të lehtë.

Pse u ndal studimi dhe pse nuk u publikua
Sipas raportimit, Meta e ndërpreu kërkimin dhe, brenda kompanisë, u tha se rezultatet mund të ishin “të ndikuara” nga narrativa ekzistuese në media. Por në komunikime të brendshme, disa punonjës kishin shprehur shqetësim se studimi po tregonte një “ndikim shkakor” të rrjeteve në krahasimin social, dhe se heshtja ndaj këtyre të dhënave ngjante me logjikën e industrisë së duhanit: të dish dëmin, por ta mbash për vete.

Pas publikimit të Reuters, zëdhënësi i Meta-s, Andy Stone, ka kundërshtuar, duke thënë se metodologjia e përdorur atëherë kishte probleme dhe kjo ishte arsyeja e ndërprerjes. Ai ka shtuar se kompania, sipas tij, ka bërë ndryshime për të mbrojtur adoleshentët dhe ka hedhur poshtë akuzat si të bazuara në citime të përzgjedhura dhe interpretime të pasakta.

Seanca ku pritet të diskutohen dokumente të tjera në kuadër të çështjes gjyqësore është planifikuar për 26 janar.

Pyetja që mbetet për secilin prej nesh
Në mes të gjithë kësaj, artikulli e kthen debatin te një provë e thjeshtë dhe personale: a do ta provoje të rrije pa rrjete sociale për disa ditë, jo si slogan, por si eksperiment real, për të parë si reagon mendja kur i heq “scroll”-in e pavetëdijshëm?

Sepse, në fund, shumë prej nesh e kanë kaluar tashmë një pjesë të jetës pa to. Dhe ndoshta, pa e kuptuar, trupi e mendja e mbajnë mend si ndihej ajo qetësi.