Hyrje Helen Fisher, antropologe e njohur amerikane dhe eksperte në studimin e dashurisë romantike, na fton të kuptojmë se çfarë ndodh në trurin tonë kur dashurojmë. Me një seri studimesh të kryera në bashkëpunim me neuroshkencëtarë të tjerë, ajo ka ndriçuar mekanizmat neurologjikë dhe biologjikë që na bëjnë të dashurojmë – ndonjëherë marrëzisht, ndonjëherë pashpresë.

Puthja që nuk shuhet 

Dashuria që mbijeton pas vdekjes Në Tikal të Guatemalës, mbreti maja Jasaw Chan K’awiil ndërtoi një tempull përballë të shoqes së tij të dashur. Në çdo ekuinoks, hijet e tempullit të tij përqafojnë atë të saj. Një metaforë mbresëlënëse që na kujton fuqinë e dashurisë përtej jetës.

Dashuria, një univers njerëzor

Në të gjithë botën, në 170 shoqëri të ndryshme, antropologët kanë gjetur dëshmi për dashurinë romantike. Asnjë kulturë nuk është imune ndaj saj. Këndohet për të, shkruhet për të, dhe njerëzit vrasin apo vdesin për të. Askush nuk i shpëton i gjallë prej dashurisë.

Truri i dashuruar nën skaner

Helen Fisher dhe ekipi i saj skanuan trurin e 37 individëve të dashuruar – disa lumturisht, disa të refuzuar, disa me martesa të gjata. Ajo gjeti aktivitet të lartë në zonën A10, qeliza që prodhojnë dopaminë – kimikati i motivimit dhe shpërblimit. I njëjti rajon aktivizohet edhe me përdorimin e kokainës. Dashuria është një varësi – por një varësi e bukur kur funksionon.

Fiksimi, refuzimi dhe varësia

Dashuria romantike nuk shuhet lehtë, veçanërisht kur jemi refuzuar. Truri aktivizohet më shumë, përllogarit humbjet dhe fitimet, dhe dëshira rritet. Zona të trurit që lidhen me rrezikun, atashimin emocional dhe motivimin bëhen më të ndritura. Pikërisht për këtë ndodh rikthimi, dhimbja, mungesa e arsyes.

Dashuria si shtysë biologjike

Sipas Fisher, dashuria romantike nuk është thjesht ndjenjë – është një shtysë biologjike për çiftim. Ndryshe nga dëshira seksuale që është më e gjerë, dashuria romantike e kanalizon gjithë energjinë te një person i vetëm. Është e lidhur me nevojën, një mungesë e brendshme, si uria apo etja.

Përse dashurohemi me një person dhe jo me një tjetër?

Fisher përpiqet t’i përgjigjet kësaj pyetje përmes analizës së kimikateve të trurit: dopaminës, serotoninës, estrogjenit dhe testosteronit. Ajo ndan katër lloje personalitetesh të lidhura me këto substanca dhe ka zhvilluar pyetësorë për të analizuar tërheqjen midis individëve.

Burrat dhe gratë – krijesa të ndryshme edhe në dashuri

Fisher argumenton se burrat dhe gratë krijojnë intimitet në mënyra të ndryshme. Gratë komunikojnë ballë për ballë, duke reflektuar rolin e tyre historik si kujdestare. Burrat ndërtojnë intimitet krah për krah – një trashëgimi nga roli i gjahtarëve që ndanin qetësinë me bashkëluftëtarët.

Dashuria është brenda nesh

Në fund, Helen Fisher na lë me një mesazh thelbësor: dashuria është e ngulitur në tru. Është një pjesë e pandashme e qenies njerëzore, e ndërtuar mbi miliona vjet evolucion. Sfida e vërtetë nuk është ta ndjejmë, por ta kuptojmë njëri-tjetrin më mirë.

Rreth autores Helen Fisher (1945) është antropologe amerikane e njohur për kërkimet e saj mbi dallimet gjinore dhe evolucionin e emocioneve njerëzore. Ajo është një nga zërat më të besueshëm ndërkombëtarisht kur bëhet fjalë për dashurinë romantike.

Burimi: TED Talk, "The Brain in Love"

Link: https://www.ted.com/talks/helen_fisher_studies_the_brain_in_love