Ah, dashuria romantike... e bukur, helmuese, zemërthyese, një takim shpirtërash – dhe shpesh të gjitha njëherësh.

Përse zgjedhim të vendosim veten në një varësi të tillë emocionale?

A i jep dashuria kuptim jetës sonë, apo është një arratisje nga vetmia dhe vuajtjet tona?

A është dashuria thjesht një maskim i dëshirave tona seksuale, apo një hile biologjike për t’u riprodhuar?

A është ajo gjithçka që na nevojitet?

Apo nuk na duhet fare?

Nëse dashuria romantike ka një qëllim, as shkenca dhe as psikologjia nuk e kanë zbuluar ende. Por, përgjatë historisë, disa nga filozofët më të respektuar kanë hedhur teori intriguese.

1. Dashuria na bën sërish të plotë

Filozofi i lashtësisë greke, Platoni, besonte se dashurojmë për t’u bërë sërish të plotë. Në veprën e tij Simpoziumi, ai përshkruan një festë darke ku Aristofani, një dramaturg komik, rrëfen këtë histori: dikur njerëzit ishin krijesa me katër duar, katër këmbë dhe dy fytyra. Por kur i zemëruan perënditë, Zeusi i ndau përgjysmë. Që prej asaj kohe, çdo njeri ndien mungesën e gjysmës tjetër. Dashuria është dëshira për të gjetur shpirtin binjak – që do të na bëjë sërish të ndjehemi të plotë. Ose të paktën kështu besoi Platoni... i frymëzuar nga një komedian i dehur në një festë, le të themi.

2. Dashuria është një marifet për të na bërë prindër

Shumë më vonë, filozofi gjerman Arthur Schopenhauer sugjeroi se dashuria, e bazuar në dëshirën seksuale, është një iluzion i këndshëm. Ai mendonte se dashurojmë sepse dëshirat tona na mashtrojnë të besojmë se një person tjetër mund të na bëjë të lumtur – por në fakt gabojmë. Sipas tij, natyra na manipulon që të riprodhohemi, dhe produkti përfundimtar i dashurisë sonë – fëmijët – përmbush qëllimin e saj. Pasi kënaqen dëshirat seksuale, kthehemi në ekzistencën tonë të përditshme e të mundimshme. Tingëllon sikur dikush ka nevojë për një përqafim.

3. Dashuria është shpëtimi nga vetmia

Sipas fituesit të çmimit Nobel, filozofit britanik Bertrand Russell, dashurojmë për të shuar dëshirat tona fizike dhe emocionale. Njerëzit janë të ndërtuar për t’u riprodhuar, por pa ekstazinë e dashurisë pasionante, vetëm seksi nuk mjafton. Frika nga një botë e ftohtë dhe e egër na shtyn të ndërtojmë mburoja mbrojtëse dhe izolim. Por kënaqësia, intimiteti dhe ngrohtësia e dashurisë na ndihmojnë të kapërcejmë këtë frikë dhe të angazhohemi më thellë në jetë. Dashuria e pasuron qenien tonë, duke e bërë atë përvojën më të bukur të jetës.

4. Dashuria është një vuajtje e keqorientuar

Siddhartha Gautama, i njohur si Buda, ndoshta nuk do të binte dakord me Russell. Ai besonte se dashurojmë sepse përpiqemi të kënaqim dëshirat tona bazike – por këto dëshira janë një burim i pashtershëm vuajtjeje. Sipas Budës, edhe atashimet emocionale, përfshirë dashurinë romantike, janë shkak i vuajtjeve njerëzore. Ai propozoi rrugën tetëfishe – një program për të shuar flakët e dëshirës dhe për të arritur Nirvanën: një gjendje paqeje, qartësie dhe mençurie. Në romanin klasik kinez Ëndrra e dhomës së kuqe, një nënhistori tregon për Jia Rui, i cili dashurohet marrëzisht me Xi-feng. Ajo e mashtron dhe e poshtëron. Në përpjekje për shërim, një Taoist i jep atij një pasqyrë magjike që mund ta shpëtojë – por vetëm nëse nuk shikon në të. Ai shikon. Ai sheh Xi-feng. Shpirti i tij zhduket në pasqyrë dhe ai tërhiqet zvarrë për të vdekur. Morali: atashimet e forta shpesh sjellin tragjedi. Ashtu si pasqyrat magjike – më mirë t’i shmangim.

5. Dashuria na ndihmon të kapërcejmë vetveten

Filozofja franceze Simone de Beauvoir argumentonte se dashuria është dëshira për t’u bashkuar me një tjetër dhe për ta bërë jetën kuptimplote. Ajo ishte më e interesuar në si të duam më mirë, sesa përse dashurojmë. Beauvoir vuri re se dashuria tradicionale shpesh bëhet robëruese: ne e kthejmë në qëllimin tonë të vetëm të ekzistencës, gjë që sjell mërzi, kontroll dhe lojëra fuqie. Zgjidhja? Dashuria autentike – një miqësi e thellë ku partnerët ndihmojnë njëri-tjetrin në zbulimin e vetvetes dhe në pasurimin e jetës së përbashkët.

Edhe pse ndoshta nuk do të kuptojmë kurrë plotësisht pse dashurojmë, një gjë është e sigurt: dashuria është një udhëtim emocional i furishëm. Herë fluturojmë, herë përplasem. Herë humbasim vetveten, herë e gjejmë. Zemra mund të thyhet, ose mund të ndodhë ajo që është më e mira në jetën tonë.

A ke guxim ta provosh?

Burimi: TED-Ed