Kur mendja di përpara nesh

Shpesh themi “kam një ndjesi” – pa prova, pa arsye, por me një bindje të brendshme që na udhëzon drejt vendimit të duhur. Kjo është intuita, një formë inteligjence e padukshme që vjen nga përvoja, ndjeshmëria dhe mënyra si truri ynë përpunon informacionin në prapaskenë. Shkenca moderne e trurit po tregon se intuita nuk është magji, por njohje e përshpejtuar – një proces që ndodh përpara se mendja logjike të ndërhyjë.

Si funksionon intuita në tru

Neuroshkenca ka zbuluar se përpara çdo vendimi, truri aktivizon qendra emocionale dhe të kujtesës, të cilat analizojnë situatën në një nivel të pavetëdijshëm. Këto mikrosinjale – ndjesi trupore, tension muskulor, rrahje zemre – janë gjuhë biologjike e përvojës sonë. Kur kemi përjetuar diçka të ngjashme më parë, truri e njeh modelin dhe parashikon rezultatin pa pasur nevojë për arsyetim të gjatë.
Kjo është arsyeja pse themi “e ndjeva menjëherë” – sepse në fakt, truri ka marrë vendimin disa sekonda përpara vetëdijes.

Kur intuita fiton ndaj logjikës

Në situata të ndërlikuara ose të shpejta – si negociata, zgjedhje partnerësh, rrezik në rrugë apo intuita profesionale – analiza logjike shpesh është shumë e ngadaltë. Truri intuitiv (ose “sistemi i shpejtë”, sipas Daniel Kahneman) përdor modelet e përvojës dhe ndjesitë trupore për të gjetur rrugën më efikase.

Mjekët me përvojë, piktorët, pilotët apo liderët e suksesshëm shpesh marrin vendime të sakta “pa e ditur pse” – sepse intuita e tyre është ushqyer me vite përvoje, vëzhgimi dhe ndjeshmërie.

Kur intuita gabon

Megjithatë, intuita nuk është e pagabueshme. Ajo ndikohet nga emocionet momentale, paragjykimet dhe frika. Nëse nuk dallojmë mes ndjesisë së brendshme dhe reagimit emocional, rrezikojmë ta ngatërrojmë zërin e intuitës me impulsin e frikës apo dëshirës. Kjo është arsyeja pse intuita kërkon qetësi dhe vëmendje – ajo flet me zë të ulët dhe qartë vetëm kur mendja është e qetë.

Si të zhvillojmë intuitën

Intuita mund të kultivohet, njësoj si çdo aftësi tjetër:

Dëgjo trupin – sinjalet fizike janë gjuhë e pavetëdijes.

Kujdesu për qetësinë mendore – meditimi dhe frymëmarrja e vetëdijshme e pastrojnë “zërin e brendshëm”.

Besoi përvojës – çdo gabim është një informacion që ndërton mençurinë intuitive.

Mos e shurdho me zhurmën e logjikës – arsyetimi është i nevojshëm, por intuita shpesh e di rrugën më parë.

Intuita është forma më e lashtë e inteligjencës njerëzore – një ndërthurje e emocioneve, kujtesës dhe njohjes së heshtur që na mbron dhe udhëzon. Në një botë që kërkon analiza, arsye dhe prova, ajo mbetet arti i ndjenjës së menjëhershme, urtësia që s’ka nevojë për fjalë.

Sepse ndonjëherë, më shumë se logjika, ajo që na shpëton është ndjesia që nuk mund ta shpjegojmë – por e dimë se është e vërtetë.

Photo by KATRIN BOLOVTSOVA: https://www.pexels.com/photo/crystals-and-a-candle-on-a-table-6766514/