Thuhet shpesh se sytë janë pasqyra e shpirtit dhe ndoshta kjo nuk është vetëm një metaforë poetike. Ndryshe nga çdo pjesë tjetër e trupit, sytë nuk ndryshojnë në madhësi nga lindja deri në fund të jetës. Që nga momenti kur hapim sytë për herë të parë, ata mbeten të njëjtë në përmasa, si një dritare e përhershme që ruan kujtimet, emocionet dhe mënyrën se si shohim botën.
Kjo veçori i ka bërë sytë objekt adhurimi në filozofi, art dhe letërsi. Platoni i quante “porta e shpirtit”, ndërsa poetët i përshkruanin si pasqyrë ku reflektohen ndjenjat më të thella të njeriut. Edhe sot, në epokën e shkencës dhe teknologjisë, syri mbetet simbol i vëzhgimit, ndriçimit dhe ndërgjegjes.
Nga ana biologjike, syri është një mrekulli e natyrës. Ai përmban më shumë se dy milionë pjesë të lëvizshme që punojnë në harmoni të përsosur për të na dhënë pamje, ngjyra dhe dritë. Megjithatë, pjesa e jashtme dhe struktura bazë nuk zmadhohen me kalimin e viteve. Ndërsa trupi rritet, rigjenerohet dhe më pas plaket, syri ruan përmasat e tij të fëmijërisë, një kujtim i gjallë i vetvetes së dikurshme.
Kjo ndoshta shpjegon edhe pse shikimi ka një fuqi të pazakontë emocionale. Një vështrim i sinqertë mund të përcjellë më shumë se fjalët, dhe një shikim i humbur mund të zbulojë plagë që as zëri nuk i shpreh. Artistët e Rilindjes i jepnin rëndësi absolute syve në portretet e tyre, nga Mona Lisa e Leonardo da Vinçit te autoportretet e Rembrandit sepse aty besonin se qëndronte shpirti.
Në fund, fakti që sytë nuk plaken është më shumë se një detaj anatomik. Është një kujtesë se brenda nesh ka diçka që mbetet e pandryshuar pavarësisht viteve: mënyra si shohim, si ndjejmë dhe si e përjetojmë botën. Ndaj, ndoshta nuk është rastësi që çdo kujtim i dashur, çdo emocion i vërtetë, fillon dhe mbaron me një vështrim.
Photo by wendel moretti: https://www.pexels.com/photo/close-up-photo-of-person-s-eye-1925630/
