Në laboratorët më të avancuar të botës po ndodh një nga eksperimentet më mahnitëse të shekullit: shkencëtarët po arrijnë të rrisin mini-truri, ose siç quhen në termat shkencorë, organoide të trurit. Këto struktura mikroskopike janë krijuar nga qeliza burimore dhe imitojnë zhvillimin e trurit të njeriut në fazat e tij të hershme. Ato nuk janë truri i plotë, por përmbajnë qeliza dhe lidhje neuronale që reagojnë ndaj stimujve, madje edhe ndaj dritës.
Zbulimi i fundit, që tregon se këto organoide janë në gjendje të dërgojnë dhe të marrin sinjale elektrike pas ekspozimit ndaj ndriçimit, ka hapur horizonte të reja për kërkimin shkencor. Kjo do të thotë se shkencëtarët po afrohen më shumë se kurrë me kuptimin e vetëdijes, zhvillimit kognitiv dhe mënyrës si truri përpunon përvojat.
Këto minitruri përdoren për të studiuar sëmundje të rënda neurologjike si Alzheimer, epilepsia dhe autizmi, duke lejuar testime pa pasur nevojë për eksperimente në njerëz. Për herë të parë, studiuesit mund të shohin se si sëmundjet e trurit zhvillohen në nivel qelizor dhe të eksperimentojnë me trajtime të reja në kushte të kontrolluara.
Përtej kërkimit mjekësor, krijimi i organoideve të trurit ngre edhe pyetje të thella etike. A mund të arrijë ndonjëherë një mini-truri të zhvillojë formë vetëdijeje? Ku qëndron kufiri mes eksperimenteve dhe jetës? Shkencëtarët theksojnë se aktualisht këto struktura janë shumë të thjeshta për të pasur ndërgjegje, por vetë fakti që reagojnë ndaj dritës dhe kanë aktivitet elektrik i afron një hap më pranë misterit të mendjes njerëzore.
Kjo fushë e re kërkimi po konsiderohet një revolucion për neuroshkencën. “Truri që rritet vetë” mund të ndryshojë mënyrën si kuptojmë mendjen, kujtesën dhe shërimin e trurit pas dëmtimeve. Ai është dëshmia më e qartë se shkenca po hyn në një epokë ku krijimi i jetës intelektuale nuk është më vetëm fantazi, por një realitet që po merr formë në mikroskop.
