Pse dashuria ndonjëherë dëmton
Dashuria është një nga përvojat më të fuqishme njerëzore — por truri nuk e dallon gjithmonë dashurinë e shëndetshme nga atë toksike. Në marrëdhëniet ku përjetohen tension, pasiguri dhe varësi emocionale, aktivizohen të njëjtat qendra të trurit që lidhen me varësinë ndaj substancave. Kjo është arsyeja pse ndonjëherë, edhe kur dimë se diçka nuk është e mirë për ne, nuk mund të largohemi dot.
Roli i dopaminës – “ilaçi” i trurit
Në thelb të kësaj qëndron dopamina, kimikati i trurit që na jep ndjenjën e shpërblimit dhe euforisë. Çdo herë që partneri na jep vëmendje, dashuri apo miratim, truri çliron dopaminë dhe ne ndjejmë kënaqësi. Por kur kjo dashuri është e paqëndrueshme – me alternime mes afërsisë dhe mungesës, dashurisë dhe refuzimit – truri futet në një cikël varësie. Ai fillon të kërkojë “dozën” e radhës së dopaminës, edhe nëse për ta marrë, duhet të durojë dhimbje emocionale.
Varësia emocionale – një mekanizëm i pavetëdijshëm
Në marrëdhëniet toksike, njeriu shpesh përpiqet të fitonte sërish dashurinë e humbur, ashtu si një i varur kërkon ndjesinë e parë të euforisë. Ky model ushqehet nga shpresat, nga kujtimet e momenteve të bukura dhe nga frika e vetmisë, duke e mbajtur personin të lidhur me marrëdhënie që e konsumojnë.
Si ndikon stresi dhe kortizoli
Truri i një personi të dashuruar toksikisht është në gjendje të vazhdueshme alarmi. Nivelet e larta të kortizolit (hormonit të stresit) dhe ulja e serotoninës (që sjell qetësi) krijojnë ankth, xhelozi dhe ndjenja pasigurie. Kjo përzierje kimike e frikës dhe pasionit bën që lidhja të ndihet e fortë, por në fakt të jetë rraskapitëse emocionalisht.
Si të çlirohemi nga modeli toksik
Ndërprerja e një marrëdhënieje të tillë kërkon riprogramim neurologjik – rikthimin e trurit në ekuilibër përmes distancës, vetëkujdesit dhe ndihmës profesionale nëse është e nevojshme. Vetëdija është hapi i parë: të kuptosh se dashuria e vërtetë nuk krijon ankth, por siguri. Me kohën, truri mëson të gjejë dopaminë jo në dhimbje, por në paqe, respekt dhe stabilitet emocional.
Dashuria toksike nuk është shenjë dobësie, por shenjë njerëzore e një truri që kërkon ndjesinë e dashurisë me çdo kusht. Por sapo ta kuptojmë këtë, kemi fuqinë për ta ndryshuar. Sepse truri mëson – dhe po ashtu mund të mësojë të dojë shëndetshëm.
Photo by Markus Winkler: https://www.pexels.com/photo/a-typewriter-with-the-words-love-bombing-written-on-it-18500694/
