Friedrich Nietzsche ishte filozofi që tronditi mendimin perëndimor duke guxuar të pyesë gjithçka që njerëzimi kishte marrë për të mirëqenë: moralin, besimin, traditën, autoritetin. Ai nuk kërkonte t’i shkatërronte, por t’i zëvendësonte me diçka më të lartë — me rilindjen e njeriut të lirë, atij që nuk i bindet turmës, por vetvetes. Në qendër të filozofisë së tij qëndronte ideja e vullnetit për fuqi – forca e brendshme që e shtyn njeriun të tejkalojë veten dhe të bëhet më i madh nga ç’është.
Njeriu që krijon vlerat e veta
Sipas Niçes, shumica e njerëzve jetojnë të drejtuar nga morali tradicional – një sistem që i mban të nënshtruar, duke i mësuar të jenë të bindur e modestë. Por ai thoshte se njeriu i vërtetë, “njeriu i mbinatyrshëm” (Übermensch), nuk i pranon këto kufij. Ai nuk pret që dikush tjetër t’i tregojë çfarë është e drejtë apo e gabuar; ai krijon vlerat e veta, duke marrë përgjegjësinë e plotë për jetën e tij. Ky është guximi për të qenë autor i ekzistencës tënde.
Vullneti për fuqi – energjia e jetës
“Vullneti për fuqi” nuk është etje për dominim mbi të tjerët, por forca për të zotëruar vetveten. Është aftësia për t’u përballur me jetën ashtu siç është – me dhimbje, me pasiguri, me ndryshim – pa u thyer, por duke u rritur. Për Niçen, çdo vështirësi është një mundësi për t’u bërë më i fortë, çdo pengesë – një ftesë për transformim. Njeriu i fortë nuk shmang sfidat, por i mirëpret si pjesë të domosdoshme të rritjes së tij.
Autenticiteti dhe vetë-realizimi
Në psikologjinë moderne, kjo ide përkon me autenticitetin dhe vetë-realizimin – aftësinë për të jetuar në përputhje me vlerat, dëshirat dhe qëllimin personal. Njeriu që përpiqet të jetë i përshtatshëm për të tjerët humbet thelbin e vet; ndërsa ai që guxon të jetë vetvetja, edhe në kundërshtim me botën, gjen paqen e vërtetë. Siç do të thoshte Niçe: “Bëhu ai që je.”
Guximi për të jetuar pa leje
Në fund, mësimi i Niçes është një thirrje për guxim: të mos presësh leje për të qenë vetvetja. Të mos jetosh sipas zërave të jashtëm, por sipas zërit të brendshëm. Sepse vetëm ai që e ka guximin të jetë ndryshe, mund të gjejë vërtetësinë e vet. Në një botë që kërkon përputhje, njeriu i lirë është revolucionar – ai që guxon të mendojë, të ndjejë dhe të jetojë sipas së vërtetës së vet, sado e pakëndshme të jetë ajo.
Në thelb, Niçe na mëson se forca më e madhe e njeriut nuk qëndron te pushteti mbi të tjerët, por te pushteti mbi vetveten. Sepse ai që sundon veten, nuk ka më frikë nga asgjë.
Photo by Olga: https://www.pexels.com/photo/woman-in-yellow-dress-standing-on-pink-petaled-flower-field-1146242/
