Njeriu është i vetmi që përpiqet t’i japë jetës një drejtim të plotë. Ne planifikojmë, përgatitemi, vendosim objektiva dhe bëjmë lista, duke besuar se nëse i kontrollojmë mjaftueshëm gjërat, do të shmangim dhimbjen, gabimin, humbjen. Por realiteti është i thjeshtë dhe shpesh i ashpër: jeta rrallë ecën sipas skemës sonë.

Iluzioni i kontrollit

Në psikologji, kjo nevojë për të pasur gjithçka nën kontroll quhet “iluzioni i kontrollit” – bindja se ne mund të ndikojmë edhe në ngjarje që janë krejtësisht të rastësishme. Është një mekanizëm që na jep ndjesinë e sigurisë, sepse pasiguria na frikëson. Ne ndjejmë nevojën të parashikojmë, të mbrojmë, të kontrollojmë çdo detaj – jo për faktin se mundemi, por sepse nuk dimë të jetojmë me të panjohurën.

Misteri i rastësisë

Filozofët, ndërkohë, e kanë parë këtë nevojë për kontroll si një përpjekje për t’iu shmangur misterit të ekzistencës. Rastësia – ajo që nuk ka arsye, që ndodh pa paralajmërim – është një nga forcat më të thella të jetës. Ajo mund të na tronditë, por edhe të na shpëtojë; mund të na ndryshojë drejtimin e fatit apo të na japë mundësi të reja që s’do t’i kishim imagjinuar kurrë. Të pranojmë rastësinë do të thotë të pranojmë se nuk jemi zot të gjithësisë, por udhëtarë në të.

Qetësia që vjen nga dorëzimi

Ndoshta lumturia nuk qëndron te kontrolli, por te pajtimi me të paparashikueshmen. Kur ndalojmë së luftuari me realitetin dhe fillojmë ta pranojmë atë ashtu siç është, lind një lloj qetësie e re – një paqe që s’ka të bëjë me dorëheqjen, por me pranimin. Kontrolli i vërtetë nuk është të mbash gjithçka nën duar, por të dish të ruash ekuilibrin edhe kur gjërat rrëzohen.

Arti i jetës së pasigurt

Jeta, në thelb, është një lojë midis rendit dhe kaosit. Asnjë plan nuk është i përsosur, asnjë siguri nuk është e përjetshme. E vetmja mënyrë për të jetuar me qetësi është të pranosh paqëndrueshmërinë si pjesë të ekzistencës. Kur ndalojmë së kërkuari kontrollin absolut, fillojmë të shijojmë momentet, të përjetojmë spontanitetin, të vlerësojmë çastin për atë që është – jo për atë që duhej të ishte.

Në fund, ndoshta sekreti nuk është të kontrollosh jetën, por ta bashkëkrijosh me të. Të ecësh me rrjedhën, me zemër të hapur, me mendje të qetë – dhe të kuptosh se, ndonëse s’e dimë çfarë na pret, mund ta jetojmë çdo ditë me prani, me besim dhe me dritë.

Photo by Aleks Magnusson: https://www.pexels.com/photo/a-person-tossing-a-rock-2962581/